Zaaien/Zaaitips

Wat is eenjarig, tweejarig en meerjarig?

EENJARIG
Bloeit alleen in het 1e jaar van zaaien. Sterft einde van het seizoen af.

TWEEJARIG
Bloeit vooral in het 2e jaar van zaaien. 1e jaar van zaai is vooral voor opbouw wortelgestel en plant, maar bloeit pas in het jaar erop. Sterft dan per jaar geleidelijk af.

MEERJARIG
Bloeit vooral in het 2e jaar van zaaien en de daarop volgende jaren. 1e jaar van zaai is vooral voor opbouw wortelgestel en plant, maar bloeit pas in het jaar erop. Meerjarig, dus komt elk jaar terug.

__________________________________________________________________________________

GEPILLEERDE ZADEN
Pillenzaad is handig, omdat het gemakkelijk zaait door de pilvorm en doordat het direct op de juiste plaats kan worden gezaaid, is uitdunnen niet meer nodig.

BIOLOGISCHE ZADEN
Dit zaad is geteeld, geschoond en verpakt volgens de biologische productie methode, welke is vastgelegd en gecontroleerd door de stichting SKAL, nummer 026035 / NL-BIO-01

ZAADLINT
Gemaakt van papier dat zichzelf in grond oplost. Leg de zaadlint op een vlak zaaibed, maak ze nat en bedek met ca. 0.5 cm aarde. Daarna licht vochtig houden. U kunt de zaadlinten gemakkelijk knippen op iedere gewenste lengte.

___________________________________________________________________________________
Wat is een F1-hybride?
Een hybrideras komt tot stand na een zeer lange reeks van ingewikkelde handelingen. Allereerst worden rassen gezocht, die over de eigenschappen beschikken, die in de hybride gewenst zijn. De geschikte rassen worden gedurende een aantal generaties zelfbevrucht of binnen een familieselectie gekruist tot deze 'lijnen' voldoende uniform zijn. Dan kan men ze als 'ouderlijn' gebruiken. De ouderlijnen worden met elkaar gekruist. Het kruisingsproduct heeft de eigenschappen van beide ouders, de groei, uniformiteit en productiviteit zijn echter versterkt. Dit verschijnsel wordt 'heterosis' genoemd. Het zal duidelijk zijn dat de eerste handeling, het kiezen van de ouderlijnen zéér belangrijk is. Maar het resultaat mag er zijn!

____________________________________________________________________________________

WAT IS PARTHENOCARPIE?
De plant groeit uit zonder dat enige vorm van bestuiving of bevruchting noodzakelijk is. De vrouwelijke bloemen zorgen voor mooie gladde stekelloze vruchten bij o.a. courgette, augurk en komkommer.

_____________________________________________________________________________________

Goede combinaties

Aardappel	met afrikaantjes, erwten, bonen, knoflook en zonnebloemen
Aardbei	met afrikaantjes, stambonen, sla, spinazie, knoflook, borage
Andijvie	met venkel
Aperge	met tomaat, peterselie en afrikaantjes
Aubergine	met marjolein
Bloemkool	met oregano
Bonen	met selderij, salie, worteltjes, bloemkool, sla en aardappel
Bieten of kroten	met ui, stambonen, dille, selderij, koolrabi en knoflook
Dille	met worteltjes, sla, ui en tuinbonen
Erwten	met bonen, worteltjes, prei, rapen, salie, venkel en selderij
Kool	met hysop, dille, kamille, boerenwormkruid, afrikaantjes en salie
Koolrabi	met selderij
Komkommer	met dille, knoflook, selderij en venkel
Meloen	met knoflook en Oost-Indische kers
Prei	met bonen, worteltjes, erwten en rapen
Radijs	met peterselie
Rapen	met bonen, worteltjes, prei en peterselie
Selderij	met prei, kool en basilicum
Sla	met kervel, dille, venkel, worteltjes, rapen en knoflook
Spinazie	met selderij
Spaanse peper	met basilicum, knoflook en bieslook
Tomaten	met peterselie, basilicum, bieslook, knoflook en afrikaantjes
Tuinboon	met dille en bonenkruid
Ui	met worteltjes rode bieten, tomaten, kamille, bonenkruid en peterselie
Worteltjes	met sla, sjalotjes, erwten, dille, bieslook en knoflook

Combinaties die men moet mijden

Aardappelen	met tomaten, rozemarijn, munt, tijm en kamille
Aardbeien	met kool
Bloemkool	nà spinazie
Bonen	met venkel, ui, sjalotten, knoflook en gladiolen
Erwten	met ui, knoflook en sjalotten
Kool	nà radijs en omgekeerd, ui, knofl ook en wijnruit
Sla	met peterselie
Tomaat	met venkel en koolrabi
Ui en Knoflook	met bonen, kool en aardbeien

Hulpmiddelen

Vullen en afvlakken We beginnen met een zaaibak, variërend van de oude bekende, houten aardappelbak tot aan de minikas, dat nu veelal wordt gebruikt. Een strooibus schelpenzand (verkrijgbaar in elke dierenwinkel en supermarkt) en een zakje grit (dat tussen nieuw aangelegde tegels of stenen wordt geveegd) of grof rivierzand. En een glasplaatje of lichtdoorlatend plastic folie.

En uiteraard grond. Potgrond is over het algemeen uitstekend geschikt, maar er bestaat ook speciale zaai- en stekgrond. Vermiculite (8010-8011-8012) is voor de fijnere en vaak duurdere zaden uitermate geschikt. Vemiculite is een mineraal zaaimedium (magnesium), en bevat totaal geen ziektekiemen. Laat veel vocht toe en raakt het overtollige vocht ook snel kwijt door verdamping. Blijft ook zeer luchtig van structuur, wat er belangrijk is voor de ontkieming.

Zaaigrond & Zaaien

Om te beginnen wordt de zaaibak gevuld met een laag potgrond. Niet te zuinig hiermee zijn want, als er later eens even geen tijd is voor het verspenen van de plantjes kunnen ze nog een poosje doorgroeien.

Eventueel kan voor de eerste laag gewone tuingrond worden gebruikt, aangevuld met een laag potgrond. Wel er voor zorgen dat de zaaibodem vlak is, en daarna even aandrukken met een klein plankje of ander vlak materiaal. Het voorkomt verschillen in vochtigheid en later onregelmatigheden in opkomst. Vervolgens kunnen de zaairegeltjes er, met een latje op maat of iets dergelijks, in worden gedrukt. Niet al te dicht naast elkaar. In het regeltje wordt een dun laagje helder wit schelpenzand gestrooid. Hierdoor is namelijk duidelijk te zien, vooral met hele fijne zaden, dat de zaden goed verdeeld worden uitgezaaid. Het afdekken van de zaden doen we met grit of grof rivierzand. Bij grit is het zinvol om de grofste korrels eruit te zeven, want zelfs dan is het altijd nog grover dan rivierzand, De dikte van de laag hangt van de zaadgrootte af. Een oude, maar goede, stelregel is dat er over het algemeen niet veel dieper gezaaid mag worden dan de zaadjes dik zijn. Wij draaien de zaak dus om en vullen aan op maat. De bedoeling van het gebruikt van grit of rivierzand is tweeledig. De zaai- of opkomstregel slibt niet dicht en door de grove korrel (grit heeft dus een lichte voorkeur) krijgen de lichtkiemers een extra aanmoediging. Hierna het geheel aandrukken, licht afdekken met gezeefde potgrond, water geven en met glas of plastic afdekken. Regelmatig vochtig houden van de zaaigrond is noodzakelijk.

Let wel op de aangegeven zaaiperiode achter op het zakje. Deze houdt namelijk verband met de gewenste kiemtemperatuur. Vroeger zaaien dan aangegeven heeft pas zin als ook de gemiddelde temperatuur van de aangegeven periode kan worden gerealiseerd. Zo niet, dan loopt men de kans dat de zaden niet kiemen of dat snel na het ontkiemen de groei stopt en de jonge kiemen het begeven. Zodra de plantjes bovengronds zijn, het glas of plastic geheel of gedeeltelijk verwijderen. Niet te snel aannemen dat een bepaald soort niet kiemt, want de kiemduur kan variëren van 1 tot 4 weken.

Verspenen

Als de plantjes goed hanteerbaar zijn worden ze verspeend. Hiermee wordt bedoeld het per stuk apart overzetten van de plantjes, van de zaaigrond naar een ruimere plaats, bijvoorbeeld in de potjes van een kweekset. De potjes worden gevuld met dezelfde soort grond als waarin gezaaid, goed en gelijkmatig aangedrukt en het plantje kan worden verspeend. Op de foto is te zien dat er per potje 4 plantjes in zijn gezet. Dit heeft als voordeel ruimtebesparing, maar veel meer nog is het later dus noodzakelijk - bij het overzetten van de plantjes op de plaats van bestemming - om ze eerst voorzichtig van elkaar los te maken. Het gebeurt nogal eens dat met één plantje het potje zo geheel doorgeworteld wordt en de groei uitsluitend naar binnen is gericht. Hierdoor kan het gebeuren dat de groei stil staat en dat men maanden later bemerkt dat het plantje (vooral in een droge periode) al die tijd niet of nauwelijks is gegroeid.

Verder is het buitengewoon handig om een verspeenset te gebruiken bij het verspenen.

De 2 delige verspeenset is een complete set voor het verspenen van jonge plantjes en bestaat uit een verspeenvork en een verspeenpen. Met de verspeenvork kunt u de aarde bij de zaailingen losmaken en uit de aarde tillen om vervolgens met de verspeenpen een gat op de juiste grote en diepte te maken om de zaailing in over te planten.

Nu moeten de plantjes groeien, en liefst tot een kort, stevig, compact, goed doorgeworteld en hanteerbaar gewas. Een regelmatige watergift en vooral voldoende licht is hierbij van doorslaggevende betekenis.

Kamerplanten etc.

Bij kamerplanten en andere fijne en nogal langzaam groeiende soorten verspenen we vóór ze met de vingers gehanteerd kunnen worden. Dit gaat goed met een verspeenpen dat aan het einde puntig toeloopt, waarmee men gaatjes prikt op de nieuwe standplaats; de verspeenvork heeft een V-vormige inkeping om de plantjes uit de zaaiplaats te lichten en in één handeling in de geprikte gaatjes te laten zakken, vervolgens meteen even aandrukken, zodat de plantjes met de worteltjes "vast" staan. Oppassen voor verdrogen en de eerste dagen schermen tegen felle zon is noodzakelijk. Een bloemenspuit of de flessebroes (7720) kan goede diensten bewijzen.

Afharden

Afharden noemt men het in etappes aan het buitenklimaat laten wennen van binnenshuis of onder glas gekweekte plantjes. Deze plantjes zet men eerst wat koeler voordat ze buiten op de plaats van bestemming worden uitgezet. Let vooral op het heersende weertype, want dat is van belang en bepaalt wanneer de plantjes de definitieve plaatsing aan kunnen.

Zaaien op zaaibed

Twee- en meerjarige gewassen (vaste planten) worden veelal op een zaaibed gezaaid. Het zaaibed moet beschut en in halfschaduw liggen; met wat turfstrooisel en/of compost de zaaiaarde op structuur brengen en niet bemesten. Hou het zaaibed onkruidvrij! Zaai op regeltjes (rijtjes) en zoveel mogelijk de zaadjes naast elkaar; in ieder geval zo dun mogelijk, zodat ze direct van het zaaibed op de definitieve plaats kunnen worden gezet. Eventueel uitdunnen (zie hieronder). Het zaaisel vooral de eerste dagen goed vochtig houden. Laat in ieder geval de grond niet uitdrogen.

Uitdunnen

Uitdunnen doen wij bij de soorten die ter plaatse buiten zijn gezaaid en te dicht bijeen staan. (Zie de altijd aangegeven "onderlinge afstand"). Veel soorten kunnen verzet of verplant worden, waardoor de met het uitdunnen weggehaalde plantjes weer benut kunnen worden. Planten met een penwortel kunnen vrijwel nooit verplant worden, die slaan niet aan. Uitdunnen en verplanten geschiedt bij voorkeur niet bij zonnig en drogend weer. De kleine en gevoelige plantjes zouden verdrogen.

Vruchtwisseling

Het is niet verstandig om een gewas opnieuw, of zelfs meerdere keren, op dezelfde plek als vorig jaar te zaaien of te planten. Het heeft namelijk een eenzijdige invloed op de grond en de kans op bodemmoeheid, ondanks bemesting, zal hierdoor toenemen. Bij vruchtwisseling blijft de bodem actief en levert het ook een gezonder gewas op.

Sluis Garden